وقوع 70 درصد آتش سوزی های جنگلی در زاگرس

گروه جامعه ایرنا - تحلیل آماری آتش سوزی های رخ داده در یک دهه اخیر در کشور نشان می دهد که 95 درصد آتش سوزی های رخ داده عامل انسانی داشته و فقط 5 درصد به عوامل طبیعی منتسب شده اند که اختلافات قومی و قبیله ای، تصرف اراضی ملی توسط افراد سودجو، نابود ساختن درختان توسط دامداران به منظور رشد بیشتر علوفه از علل اصلی آن به شمار می رود.

سهل انگاری کشاورزان در آتش زدن باقمیانده پسماندهای کشاورزی، بی مبالاتی گردشگران، چوپانان و شکارچیان، انجام پروژه های عمرانی با استفاده از مواد آتش زا که اقدامات احتیاطی در آنها رعایت نمی شود و پرتاب سیگار یا کبریت مشتعل در مسیر جاده ها توسط رانندگان و سرنشینان خودروها نیز از عوامل اصلی حریق های غیرعمدی انسانی است.

در خصوص عوامل طبیعی نیز می توان به بروز پدیده هایی نظیر صاعقه و رعد و برق، تغییر شرایط اقلیمی نظیر درجه حرارت و خشکسالی، افزایش تراکم پوشش گیاهی یکساله با بارش های بهاری و تغییر رژیم بارندگی از برف زمستانه به باران اشاره کرد.

لرستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد در صدر آتش سوزی ها

آخرین آمار مربوط به آتش سوزی در مناطق طبیعی ایران به اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اختصاص دارد که وقوع این حوادث را تا تیرماه امسال بررسی کرده است؛ این آمار بیانگر افزایش 27 درصدی تعداد و افزایش 229 درصدی مساحت حریق رخ داده در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است.

در این بازه زمانی 44 درصد مساحت حریق رخ داده مربوط به مراتع، 36 درصد مربوط به جنگل های طبیعی و بقیه مربوط به اراضی جنگلی و جنگل های دست کاشت بوده است.

در مجموع 97 درصد مساحت کل حریق های رخ داده مربوط به رویشگاه های زاگرس استان های لرستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد به ترتیب با 1990 ، 1623 و 1038 هکتار بیشترین سطح سوخته را دارا بوده اند.

خشکیدگی پوشش گیاهی متراکم، وزش شدید باد در هنگام وقوع آتش سوزی، اختلافات قومی و قبیله ای و تجهیزات ناکافی عمده دلایل آتش سوزی های سال 1403 بوده است.

بر اساس گزارشی که به تازگی مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرده است، آمارهای جهانی نیز بیان می کند ایران از سال 2001 تا 2023 میلادی در مجموع 874 هکتار از پوشش درختی خود را به دلیل آتش سوزی از دست داده که این میزان 21 درصد کل کاهش پوشش درختی در کشور بوده است.

سال 2019 میلادی نیز سالی بوده که بیشترین تلفات پوششی درختی به دلیل آتش سوزی در این دوره ثبت شده به گونه ای که در این سال 89 هکتار از پوشش گیاهی به علت آتش سوزی از دست رفته که معادل 62 درصد از کل پوشش درختی از دست رفته در آن سال بوده است.

آمار آتش سوزی های جنگلی و مرتعی ایران در یک دهه اخیر

سنگینی سایه تغییرات اقلیمی بر سر رویشگاه زاگرس

نگاهی به نواحی رویشی درگیر در آتش سوزی ها نشان می دهد بیش از 70 درصد آتش سوزی در ناحیه رویشی زاگرس به وقوع می پیوندد؛ این وضعیت را می توان به کمبود رطوبت هوا و میزان افزایش دما طی سالیان اخیر و تغییرات اقلیمی در این ناحیه نسبت داد. بقیه آتش سوزی ها یعنی 27 درصد آن مربوط به نواحی رویشی ایران و تورانی، خلیج و عمانی و ارسبارانی است و تنها 3 درصد مربوط به مناطق هیرکانی است.

این آتش سوزی ها از منظر پوشش زمین، 35 درصد مناطق جنگل طبیعی، 6 درصد مناطق جنگل دست کاشت، 59 درصد مناطق مربوط به مراتع است.

از کل آتش سوزی های رخ داده در دهه اخیر 79 درصد آتش سوزی ها سطحی بوده و 15 درصد آتش سوزی تنه ای و تنها 6 درصد مربوط به آتش سوزی تاجی است.

آمار ارایه شده توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نشان می دهد که در سال های 1393 تا 1402 در مجموع 20 هزار و 378 فقره آتش سوزی رخ داده که در نتیجه آن 183 هزار و 608 هکتار از جنگل ها و مراتع دچار حریق شده است.

به این ترتیب طی این سالها به طور متوسط سالیانه 2 هزار و 38 فقره آتش سوزی در سطح 18 هزار و 361 هکتار به وقوع پیوسته است که در برخی سال ها همچون سال 99 هم در فقره و هم در مساحت میزان آتش سوزی بسیار فراتر از میانگین 10 ساله بوده که شرایط اقلیمی نظیر میزان بارش بهاری و تغییرات رژیم بارندگی و خشکسالی در این شرایط موثر بوده است.